| Главная » Файлы » Рефераттар » Қазақ әдебиеті |
| [ Скачать с сервера (1.01 Mb) ] | 02.09.2014, 10:24 |
«Кемеңгер қаламның құдіреті» (еске алу кеші) Кеш 2 бөлімнен тұрады: 1) Жазушыны еске алу ( туған - туыстары және оны көрген адамдармен кездесу) 2) «Көркем сөздің шебері» ( «Қазақ солдаты» романы бойынша сұрақ – тапсырма түріндегі сайыс). Кеш өтетін жерде жазушының өмірі мен шығармашылығына арналған «Жаралған тереңдік пен сұлулықтан » атты кітап көрмесі ұйымдастырылды. Кешке жазушының туған туыстары Екпін ағай мен Бекен апай, оның тәрбиесін көрген әнші Дәмеш Құрманкина және т.б. қонақтар шақырылды. Кешті өткізбес бұрын жазушының «Қазақ солдаты» романын М.Жұмабаев атындағы педагогикалық колледждің студенттері үйге алып оқып сұрақ – тапсырма түрінде өтетін сайысқа дайындалды. Кешке Ғ. Мүсірепов атындағы орта мектебінің оқушылары да қатысып көремендер арасында өткен сайыста өздерін көрсете білді. Жүргізуші 1: Қайырлы күн құрметті қонақтар, оқырмандар! Қызылжар өңірінің тумасы, жерлес қаламгер Ғ.Мүсірепов атындағы Облыстық балалар-жасөспірімдер кітапханасына қош келдіңіздер! Жүргізуші 2: Сәлеметсіздер ме, көпшілік қауым! «Халқымыздың өткен ғасырда бастан кешкен сан қилы күрделі тағдыры Мүсіреповтің құдыретті қаламы арқылы өзініңі көркемдік бейнесін тапты. Оның әдебиеттегі зор еңбегі көзі тірісінде өзінің жоғарғы бағасын алды» -деп бағалаған болатын еліміздің Президенті Н.Назарбаев. Біз бүгін қазақ әдебиетінің классигі, XX ғасырдың ұлы суреткері, көрнекті қоғам қайраткері Мүсірепов Ғабит Махмүтұлын еске алу кешіне жиналып отырмыз. Ғ.Мүсірепов қалдырған мол әдеби мүра - халық казынасы, ел мақтанышы. Жүргізуші 1: Бүгінгі еске алу кешіне жазушының шығармаларын сүйіп оқитын оқырмандар мен қатар қадірлі қонақтар да келіп отыр. Сол қонақтармен таныстырып өтейін:
Жүргізуші 2: Дүниенің бүгінгісі ертеңгісі Кеше мен арғы күннің жаңа елесі, Біркүндік өмірі бар көбелек те Сол күннің айтып кетер ертегісін: Құдай-ау, қандай ұзақ өмір еді, Кеше жоқ, келер күн жоқ, бір күнгісі! Қалған мен өте шыққан бір күндікті Ұмытпас баласы мен немересі, Олардан естімейме шөбересі! - деп Ғабит атамыз қойын дәптерлерінің бірінде жазып өткен болатын.
Жүргізуші I: Ендеше келесі сөз кезегін бүгін кешіміздің қадірлі конағы Екпін ағаға берейік. Жазушының өмірінен өзіңіз куә болған қызықты, тамаша шақтарды, шьіғармаларының дүниеге қалай келгені жайлы әңгімелеп берсеңіз.(Екпін және Бекен апа сөйлеп жазушы туралы қызықты естеліктер айтып, кітпханаға оның ұстаған заттарын тапсырды) Жүргізуші 2: Ғабит атамыздың бойындағы келесі бір сүйсінерлік қасиет ол өнерге деген қамқорлығы. Соның бір айғағы облысымыздың мақтанышы әнші, Республикалық Әсет Бейсеуов атындағы "Армандастар" конкурсының лауреаты Дәмеш Сапарқызына сөз берейік. Сіздің өміріңіздегі Ғабит Мүсіреповтің алар орны қандай. Сіздің орындауыңызда "Ғабең сөзі" деген ән бар екенін білеміз. Осы ән дүниеге қалай келді? Және осы әнді орындап берсеңіз. "Ғабең сөзі" әні. Жүргізуші 1: Кемеңгер қаламның кұдіреті Ғабит Мүсіреповтің өздеріңізге белгілІ ана тақырыбына жазған әңгімелері мен қатар "¥лпан", "Қазак солдаты", "Оянған өлке" сияқты көптеген шығармалары бүгіндер әр оқырманның жүрегінен жылы орын тапты. Оған дәлел мына сіздер мен біздер. Біздің мақсатымыз алып тұлғалардың еңбектерін өрлету, олардың ізгілік қасиетке толы шығармалары арқылы білімізді шыңдау міндеті түр. Жүргізуші 2: Кітапханамызда жыл сайын Ғабит Мүсіреповтің туған күнін атап өту дәстүрге айналған. Бүгін осының айғағы ретінде "Көркем сөздің шебері" сұрақ-тапсырма сайысын тамашалайық. Ортаға сайыскерлерімізді шақырамыз. Жүргізуші 1: Бүгінгі сайыстың әділқазылар алқасымен таныс болыңыздар:
3. Г. Мүсірепов атындағы №43 мектепебінің қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Мереке Малқарқызы Малдыбаева 4. М.Жұмабаев атындағы педагогикалық колледждің қазақ әдебиеті пәнінің мұғалімі Искакова Лина Құдабайқызы. Жүргізуші 2. Құрметті сайыскерлер әуелі ойынның шартымен танысайық. Әр топ бес адамнан құралған. Төрт кезеңнен тұрады. Жауаптар бес балдық жүйемен бағланады. Әр кезең қорытындысы шығаралып, ең аз ұпай алған ойыншылар ойыннан шығып отырады. Ойын негізінен Ғ.Мүсіреповтің "Қазак солдаты" романы бойынша өтеді. Жүргізуші 1: Құрметті оқырмандар, сіздерге тағы бір кұлақ қағыс бүгінгі Ғ.Мүсіреповті еске алу кешінде жалғыз мына алдымызда тұрған сайыскерлер ғана емес, оқырмандар сіздер де калыс қалмай әр кезеңнің арасында қойылған сауалдарға жауап беріп, жазушыға арналған өз жаныңыздан шыққан шығармаларды да ортаға салуға болады. Жүргізуші 2: 1 кезең «Бәйге» деп аталады. 1-ші тапсырма. Әр топ өзін таныстырады, ұраны, топ атты. (ортаға шықан топтар өздерін таныстырды: «Мүсіреповшілер», «Қырандар», «Қырғилар») Жургізуші 1: 2-ші тапсырма «Қырандар» тобына 1 сұрақ
(Осының жауабын аяқтаңыздар). 2 сұрақ «Мүсіреповшілер» тобына. Ғ.Мүсіреповтің "Қазақ солдаты" романының басталуында "зытып келем сөзі" неше рет қайталанып келеді? (Жауабыңызды қысқа емес мәтін бойынша толық жауап беруге тырысыныздар). 3 сұрақ «Қырғилар»- тобына. - Ботам! Мен уәде еткен жерлерде сен де бірге бол...қасымда бол, қатар тұр!... (Үзіндіні жалғастырыңыз, және романның қай бөлімінде кездесетінін айтып өтіңіз).
3-ші тапсырма (жүргізушінің сұрағына қол көрсету арқылы үш топ та жауап береді)
Жүргізуші 2: топтар дайын болғанға дейін көремендерге мынандай сұрақ.:
2 кезең "Аламан" Жүргізуші 1: Алдарыңыздағы түрлі-түсті конверттердің ішіндегі сұрақты оқисыздар. 1 тапсырма. «Мүсіреповтер» тобы қызыл конвертегі 1-ші тапсырмаға жауап береді
«Қырандар» тобы сары конвертегі 2-ші тапсырмаға жауап береді
«Қырғилар» тобы жасыл конвертегі 3-ші тапсырмаға жауап береді 1) Өзеннің қасында тұрып су сұрағаныма өзім де ұялып қалдым. (Ұялушы адам кім? Ол қай жерде тұр?) 2) Жалғыздық жасқаншақ та етеді, жаужүректе етеді. Мен жасқанбауға бел байладым. Аяғыма білінген қатты нәрсені суырып алып едім... екен. (Жасқанбаушы кім? Нені суырып алды? Қайда тұр?) Әділқазылар осы кезеңге қортынды шығарғанға дейін көрермендерге қойылатын сұрақ: Ғ.Мүсіреповтің «кездеспей кеткен бір бейне» поэмасындщағы басты кейіпкер кім? (Еркебұлан ) 3 кезең «Көкпар» Жүргізуші 2. Келесі кезең "Көкпар". Әр кім өзі үшін. Топ ішіндегі бес адаммен жұмыс. 5 конверт ұсынылады. 1 -ші конверттегі сұрақ: - Атың ат емес екен...жеке батырға түк лайығы жок-.-Бүгіннен бастап Костя боласың. Оған молдадан көргенім бар, қазір дұрыстап атыңды қойып берем! (Үзіндіні толықтырып көршіңіз арқылы көрсетіңіз. Сіз кімсіз, ол кім роман бойынша?). 2-ші конверттегі сұрақ: - Жолдарың оңғарылсын қарақтарым, бақытты болыңдар бәріңде. Көпір басында біреуің аянған жоқсыңдар! Мен ылғи қандай батыр жігіттер деп, қуанып қарап отырдым! - деді. (Бұл кімнің батасы? Өзіңіз манадан бері қатар келе жатқан топ құрамын бата беріп көріңіз). 3-ші конверттегі сұрақ. - ...күмістей жарқырап біздің көк қырғи көрінді. Мұнартқан аспаннан сүңгіп шыққандай екіншІ, үшінші, төртінші, бесінші қырғи көрініп қалды. (Бұл қырғилардың тура мағынасы не? Өзіңіз бір топты неге теңей аласыз?) 4-ші конверттегі сұрақ: - Манадан бергі қобалжу, қорқыныш дегендерімнің қайда кеткенін білмеймін әрі аға, әрі досыма арнап қаладан келген өнерімнің бәрін көрсеткім келіп барады. Көріспегелі өткен бірнеше жылдың қандай өнер таптым, қандай биікке көтерілдім, соны...көрсеткім келіп еркін бір жайқап түсу үшін
(Өнерін кім кімге көрсеткісі келген? Сіз өзіңіз кімді қандай өнеріңізбен таң қалдырдыңыз?) 5-ші конверттегі сұрақ: - Бар ананың баласын жаман атқа қимайтын әдеті ғой, апам қорыққан да, жылаған да сияқты. Бірақ одан арғыға ойын жібермеген. Әлде қайда алыс қиядан балапанның шаңқ етіп қалғанын естігенде ұя басар қамқор ана жетіп келген (Үзінді кімдер арасында және теңеулермен жалғастырып көріңіз? Сізді көріп анаңыздың қатты қиналған кездері болды ма, болса еске түсіріп көріңіз). Көремендерге сұрақ: Г.Мүсіреповтің алғашқы ұстазы кім? ( Бекет Өтетлеуов) 4 кезең «Алтын сандық» Жүргізуші 1. «Қырандар» тобынан үздік шыққан сайыскеріміз 4 кезеңдегі сұрағымыз сізге ғана арналады,мына алдыңыздағы тұрған «алтын сандықтың» сырын ашу- өз қолыңызда.Олай болса,сандық сізді күтіп тұр. Сандықтағы сұрақ: Ғабит ата өмірінің соңғы кезіне дейін туған жеріне, ардақты Қызылжарына, кіндік қаны тамған топырағы Елтінжалға жиі келетін еді. Ғабит ағаға туған жерінің нулы орманы, саумалдай сапырылып жатқан күміс көлі, тіпті, шоқ-шок болып өскен көк талы да ыстық, қасиетті еді. "Дүниеде, - дейді жазушының кейіпкерлерінің бірі, туған еліңнен артық ел де жоқ, жер де жоқ". Кезінде Ғабеңнің қалауымен бір ән жазылған. Ол әннің атын атаңыз.Сөзін жазған ақынды және әнін жазған композиторды атаңыз? Бейнетаспадан жауабы көрсетіледі. ( Сөзін жазған М.Әубәкіров, әнін жазған Ж. Тұрсынбаев)
ҚЫЗҚАРАҒАЙ Сөзін жазған Әнін жазған М.Әубәкіров Ж. Тұрсынбаев Ауылында бар Ағаның қызқарағай Тал бойында бір мін жоқ қыз баладай. Ақ балтырлы ақ қайың арасында, Жалғыз өсіп, асқақтап, тұр дарағай. Қызқарағай, қызқарағай... Жалғыз өсіп, асқақтап, тұр дарағай. Ауылында бар Ағаның қызқарағай, Қызығамыз көркіне біз баладай. Аясынан жанына сая тауып, Оған мәңгі ұл менен қыз қарағай. Қызқарағай, қызқарағай... Оған мәңгі ұл менен қыз қарағай. Ауылында бар Ағаның қызқарағай, Өтпес адам қасынан бір қарамай. Ыстықта да, суықта өңін бермес, Өзі ме екен Ағаның қызқарағай... Қызқарағай, қызқарағай... Өзі ме екен Ағаның қызқарағай. Жүргізуші 2.: Сіздердің назарларыңызға белгілі әнші Айгүл Мүхамеджанованың орындауында "Қызқарағай" әнін ұсынамыз. Бибігүл Төлегенованың шәкірті Айгүл Мұхамеджанова әннің өзіне қалай келгенін әңгімелеп, «Қызқарағай» әнін орындады. Кеш соңында сөз әділ қазылар алқасына беріліп «Ғабиттанушы» деген атқа лайық сайыскер анықталып,осы сайысқа қатысқандар және көрермендер арасында қойылған сұрақтарға белсене жауап берген оқырмандар алғыс хатпен марапатталды.
«Ұлпан» романы бойынша оқырмандар конференциясы
Әйел,ана,арулар тақырыбына арналған Ғ.Мүсірепов шығармаларының ішіндегі ең көлемдісі де көрнектісі де «Ұлпан» романы. ХіХ ғасырдың екінші жартсындағы қазақ халқының әлеуметтік өмірін терең зерттей келіп,жазушы тарихи фактілерді, шын өмірде болган оқиғаларды, адамдарды шығармасына негіз етіп алған. Роман –тарихи тақырыптағы шығарма, ал Ұлпан өзі тарихта шын болған адам , өз заманынан бұрын туып, арманда кеткен үлкен жанның бейнесі. Асыл жар, ардақты ананың бейнесін халық арасынан шыққан Шынар мен Мүсірептер кемелдендіре түседі. Олардың Ұлпанмен бас қосуы, сыйластығы, аңшылық өнері суреттелген тұстары оқырманның өте сүйсініп оқитын беттері. Көркемсөз құдіреті атанған жазушының туғанына 105 жыл толуына орай оның еңбегімен оқырмандарды кеңінен таныстыру мақсатымен «Ұлпан» романы бойынша Ғ.Мүсірепов атындағы облыстық балалар-жасөспірімдер кітапханасында өтетін оқырмандар конференциясының сұрақтар жобасын ұсынамыз.
3. Романда көтерілге н адамгершілік, ізгілік қасиеттер. (Түрікпен Мүсіреп,Шынар образдары, жағымды-жағымсыз кейіпкерлер, оларға тән ерекшеліктер) 4. Ұлпан образы мен бүгінгі күннің әйелдерінің арасындағы қандай байланыс пен ұқсастық бар? 5. Бүгінгі күні Ұлпан біздің арамызда болса кім болған болар еді? 6. Романның болашаққа деген болжамы,эстетикалық мәні. 7. Ғ.Мүсіреповтің «Ұлпан романының қазақ әдебиетіндегі алатын орны.
Оқырмандар арасында үйге тапсырма беру арқылы мынадай сайыс түрлерін өткізуге болады.
1.Ғ.Мүсірепов шығармаларының кейіпкерлеріне хат жазу 2. Ақын тойына жыр-шашу арнау 3.Ғ.Мүсірепов шығармалары бойынша сурет салу
Жаралған тереңдік пен сұлулықтан (Кітап көрмесінің жобасы)
Дәйек сөз: «Халқымыздың өткен ғасырда бастан кешкен сан қилы күрделі тағдыры Мүсіреповтің құдіретті қаламы арқылы көркемдік бейнесін тапты. Оның әдебиеттегі зор еңбегі көзі тіріснде-ақ өзінің жоғары бағасын алды» Н.Назарбаев
Дәйек сөз: «Жақсы кітап тоғыз ай, тоғыз күнде туа салмайды» Ғ.Мүсірепов II. Әйел –ана бейнелерінің галереясы Дәйек сөз: «Дала қызының назданған еркелігінде мұң да бар, жалынышы мен жалыны да бар.Жан тазалығы,саудаға салмас ар-ұят тазалығы да бар.Сондай қолтума өнерінен кіршіксіз ләззат ала аласың ...» Ғ.Мүсірепов III. Ғ.Мүсірепов –шебер драматург Дәйек сөз: « Ғ.Мүсірепов көркем әдебиетте де ,театрда да, кинода да - өнердің тағы қандай түрі бар – бәрі-бәрінде де сұлулықтың гимн дәрежесіне көтеріліп келе жатқан классик ». Ш.Мұртазаев
| |
| Просмотров: 931 | Загрузок: 508 | | |
| Всего комментариев: 0 | |